کد استاندارد NFPA 30A (تأسیسات توزیع سوخت وسایل نقلیه موتوری و گاراژهای تعمیرگاهی) از زیر مجموعه های استاندارد ایمنی NFPA می‌­باشد که به بررسی جایگاه ها و سیستم های توزیع سوخت و الزامات ایمنی آن­ها می‌­پردازد. این استاندارد شامل ویرایش های مختلفی است که نسخۀ 2003 آن توسط کمیتۀ فنی ایستگاه های خدمات خودرو سازی و دریایی سازمان NFPA و در شهر دالاس ایالت تگزاس آمریکا تهیه و تألیف شده است.

این کد در واقع به عنوان ادامه ای بر فصل 7 استاندارد NFPA 30 می­باشد که توسط کمیتۀ فنی مایعات قابل اشتعال و احتراق توسعه یافته است. در این کد الزامات مفصل تری در خصوص سیستم های سوخت رسانی وسایل نقلیه و سوخت ها و روش های جایگزین ارائه گردیده است.

اولین نسخۀ این استاندارد در سال 1984 تهیه شد و سپس در سال های بعد حدود هفت ویرایش جدید برای آن ارائه شد و به مرور الزامات موجود در آن کامل تر شده و نواقص آن برطرف گردید.

کد استاندارد NFPA 30A دارای 13 فصل است و در پایان آن  4 قسمت ضمیمه به صورت Annex A, B, C ,D قرار گرفته است. هر کدام از فصول به بررسی و توضیح الزامات مرتبط با یک قسمت یا ویژگی خاص از جایگاه های سوخت می‌­پردازد و ضمیمه ها هم شامل دستورات و توضیحات تکمیلی می‌­باشند.

شما می­‌توانید با مراجعه به مقالۀ عناوین و لیست استاندارد های NFPA، با موضوعات و عناوبن دیگر کدهای استاندارد NFPA آشنا شوید. در ادامۀ این مطلب الزامات و مطالب موجود در استاندارد NFPA 30A بیان گردیده است.

کلیات

کد استاندارد NFPA 30A فقط در رابطه با جایگاه های توزیع سوخت بنزین نیست و در این استاندارد الزاماتی در خصوص سیستم های  توزیع سوخت هایی چون گاز مایع LPG، گاز طبیعی CNG و گاز طبیعی فشرده LNG هم موجود است. شما می‌­توانید با مراجعه به مقالۀ آیا گاز CNG و LPG جایگزین مناسبی برای بنزین هستند؟ به طور کامل با خواص و خصوصیات سوخت های گازی جایگزین بنزین آشنا شوید.

هدف از ارائه این استاندارد تضمین ایمنی جایگاه و فرآیند سوختگیری است. هرگونه مایعی که در محدوده و مطابق با الزامات این کد می‌­باشد، به عنوان یک مایع قابل اشتعال و یا قابل احتراق تعریف و شناخته می‌­شود.

طبق استاندارد NFPA 30 مایعاتی که دارای نقطه جرقه یا نقطه فلش (Flash Point) بالای 100 درجه فارنهایت یا 37.8 درجه سانتی گراد باشند، در حوزۀ مایعات قابل احتراق (Combustible Liquids) قرار می­‌گیرند. همچنین مایعاتی که دارای نقطه فلش کمتر از 100 درجه فارنهایت یا 37.8 درجه سانتی گراد باشند به عنوان مایعات قابل اشتعال (Flammable Liquids) دسته بندی می­‌گردند.

 مراجع مورد استفاده در استاندارد

در تألیف کد استاندارد NFPA 30A از یک سری مراجع شامل کد استانداردهای دیگر NFPA و یا دیگر استانداردهای رایج در صنعت سوخت استفاده شده است. از جملۀ این استاندارد های مرجع می‌­توان به موارد ذکر شده در جدول زیر اشاره کرد :

 تعاریف

در این فصل لیستی از تعاریف برخی کلید واژه‌های پر کاربرد در این کد استاندارد ارائه گردیده است. بسیاری از تعاریف ارائه شده ساده و بدیهی هستند و یا قبلاً به آن­ها اشاره شده است. در زیر برخی از تعاریف موجود در فصل سوم استاندارد NFPA 30A آورده شده است.

زیر زمینی (Basement) : سازه یا تجهیزاتی که بیش از نیمی از آن زیر زمین قرار گرفته باشد و دسترسی به آن جهت امور آتش نشانی سخت است.

تجهیزات انباشت و توزیع (Bulk plant or Terminal) : این تجهیزات شامل مخزن، لوله کشی، تانکرهای حمل سوخت و … است که در مراحل تخلیه و بارگیری سوخت فعالیت می­‌کنند.

تجهیزات فوقانی توزیع سوخت (Dispensing Device, Overhead Type) : این سیستم شامل یک سری تجهیزات مرتبط با هم است که وظیفۀ توزیع سوخت از محل ذخیره که معمولاً جایگاه سوخت است به مصرف کننده که وسایل نقلیه هستند را بر عهده دارند. از جملۀ این وسایل می­‌توان به دیسپنسر، نازل، شیلنگ، و… اشاره کرد.

در ادامۀ این فصل تعاریفی از مفاهیمی چون مایعات قابل اشتعال و احتراق، فشار بخار، مخازن زیر زمینی و رو زمینی، تجهیزات بازیافت بخارات و… ارائه شده است که هر کدام از این موارد به طور کامل و مفصل در مقاله های مربوط به قسمت های حمل، ذخیره و توزیع سوخت و سوخت و فراورده های نفتی موجود در اینرژی مگ به طور مفصل توضیح داده شده اند.

مخازن ذخیرۀ مایعات

این فصل از استاندارد NFPA 30A به بررسی انواع مخازن ذخیرۀ سوخت ها و مایعاتی چون روغن های روانکار، گریس ها، مایعات پاک کننده و … می­‌پردازد.

الزامات کلی ذخیره مایعات عبارتند از :

1. درصورت استفاده از ظروف برای ذخیرۀ سوخت و مایعات نامبرده شده باید این ظروف به صورت کاملاً ایمن و استاندارد باشند و حداکثر حجم آن­ها 227 لیتر یا 60 گالن باشد و خارج از ساختمان ها نگه داری شوند.
2. مخزن ذخیره باید دارای فاصله کافی از تجهیزات تخلیه و توزیع باشد و به نحوی از آن­ها جدا شود.
3. مایعات قابل اشتعال و احتراق نباید در مخازن زیر زمینی ذخیره گردند، مگر در حالتی که امکان تهویه و خروج بخارات فراهم گردد. سیستم خروج بخارات مخزن زیر زمینی باید قادر باشد تا قابلیت خروج حداقل 1 cfm/ft2 (0.3 m3/min/m2) بخار را اشته باشد و این خروج بخارات باید کمتر از  4 m3/min یا 150 cfm باشد.
4. در صورتی که مخزن ذخیره در ارتفاعی قرار گیرد که به علت وجود نیروی جاذبه، جریان به صورت ثقلی به سمت دیسپنسرها برقرار شود، لازم است تا در خروجی مخزن و قبل از ورود جریان به سیستم لوله کشی و دیسپنسرها یک شیر قطع کن برقی تعبیه شود. هنگامی که دیسپنسر کار نمی­‌کند، حتی در صورت وجود خرابی و نشتی در لوله ها و شیلنگ ها، به علت بسته بودن شیر برقی جریانی از مخزن خارج نمی‌­گردد و به بیرون نشت نمی­‌کند.

توضیحات مربوط به مخازن دفنی در فصل 4 و 5 کد استاندارد NFPA 30 آورده شده است. همچنین شما می­توانید با مراجعه به مقالۀ مخازن ذخیره سوخت جایگاه ها به طور کامل با مشخصات و انواع مخازن دفنی آشنا شوید.

در ادامه برخی از مطالب مربوط به مخازن رو زمینی در کد استاندارد NFPA 30A ارائه گردیده است.

• مخازن زیر زمینی و رو زمینی قابلیت استفاده به جای هم را ندارند و اصولاً دارای سیستم و تجهیزات متفاوتی با یکدیگر هستند.
• مخازن رو زمینی موجود در یک مجموعه باید دارای حداکثر ظرفیت فردی 45400 لیتر (12000 گالن) باشند و ظرفیت کل مخازن باید از 181700 لیتر (48000 گالن) تجاوز نکند.
• محل قرار گیری مخزن باید به گونه ای باشد که از هرگونه برخورد و تصادف محافظت شود و هیچگونه پاشش سوختی نباید در حین بارگیری و پر کردن آن به محیط رخ دهد.
• مخازن باید دارای سیستم های کنترلی جهت پیشگیری از نشتی و سیستم تهویه و خروج بخارات باشند.

طاق مخازن ذخیره سوخت

بعضی از مخازن رو زمینی و زیر زمینی به علت حفاظت بیشتر از سازۀ مخزن به صورت طاقدار (Vaults in Tanks) ساخته می­‌شوند.

الزامات کلی برای طراحی و ساخت طاق مخازن در زیر آورده شده است :

• دیواره و کف طاق باید از بتون مسلح با حداقل ضخامت 15 سانتی متر یا 6 اینچ ساخته شود.
• سقف طاق مخازن اصولاٌ از مواد ضعیف تری نسبت به دیواره ها ساخته می­شود، چرا که فشار بر دیواره ها بیشتر است.
• باید با محاسبۀ نیرو های وارد بر طاق استحکامات لازم در نظر گرفته شود. این نیروها شامل نیروی فشار هیدرواستاتیک مایع داخل مخزن، فشار وزن خاک قرار گرفته بالای سطح مخزن و فشار وارد از طرف وزن خودروهای عبوری از بالای آن می­‌باشد.
• طاق های مجاور به وسیلۀ دیوارۀ مشترک از هم جدا می­شوند.
• در محفظۀ طاق نباید به جز دریچۀ دسترسی هیچ سوراخ و دریچۀ دیگری وجود داشته باشد و تجهیزات تهویه و خروج بخارات باید مستقیماً به مخزن متصل باشند.
• طاق مخازن رو زمینی باید به نحوی طراحی شود که مقاومت لازم در برابر باد و زلزله را دارا باشد.
• اقدامات آتش نشانی لازم باید در مجاورت طاق در نظر گرفته شود.

تجهیزات تخلیه بخارات مخازن ذخیره سوخت

از آن­جایی که وجود بخار در مخازن مسأله خطرناکی است و می‌­تواند سبب انفجار شود، لازم است تا تمهیداتی در خصوص تخلیۀ بخارات مخازن در استاندارد NFPA 30A اندیشیده شود. شما می­‌توانید با مراجعه به مقالۀ شیر تخلیه بخارات (Pressure Vacuum Valve) چیست؟ نکات لازم در خصوص سیستم تخلیه بخارات مخازن را مطالعه فرمایید.

در ادامه برخی نکات ذکر شده در کد استاندارد NFPA 30A در خصوص تخلیه بخارات مخازن ذکر گردیده است:

• لوله های ونت که برای تخلیه طبیعی بخارات مخزن استفاده می­‌شوند باید دارای حداقل ارتفاع 3.6 متر معادل 12 فوت از سطح زمین باشند.
• سیستم خروج بخارات مخزن زیر زمینی باید قادر باشد تا قابلیت خروج حداقل 1 cfm/ft2 (0.3 m3/min/m2) بخار را اشته باشد و این خروج بخارات باید کمتر از  4 m3/min یا 150 cfm باشد.
• سیستم تخلیه بخارات باید به گونه ای طراحی شود که حرکت هوا در تمام قسمت های آن فراهم شود. مجراهای تأمین و خروج بخارات باید تا 75 میلی متر (3 اینچ) گسترش یابند، اما این مقدار نباید از  305 میلی متر (12 اینچ) بیشتر گردد.
• نصب سیستم تخلیه و خروج بخارات باید مطابق با کد استاندارد NFPA 91 انجام شود.
• هنگام بارگیری مخزن لازم است تا هنگامی که 25% از حجم مخزن پر شد آلارم به صدا دراورده شود و دریچه و شیر لازم جهت تخلیه بخارات باز شود.

اقدمات ضد حریق در مخازن ذخیره سوخت

برای جلوگیری از ایجاد آتش و خطر در مخازن لازم است تا اقدامات زیر صورت گیرد:

• جلوگیری از هرگونه نشتی و خرابی در مخزن و لوله ها و اتصالات
• عدم اخلال در سیستم تخلیه بخارات برای مدت بیش از 2 ساعت
• استفاده از شیر مانع سر ریز مخازن و آلارم های هشدار دهنده
• کنترل دمای مخزن و مایع درون آن با توجه به مقادیر اندازه گیری شده در آزمایشات در حضور آتش
• استفاده از رنگ و پوشش های ضد حریق برای مخازن روزمینی

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: